Analityk biznesowy, Analityk systemowy, a może Inżynier wymagań? W czym tkwi różnica?

Podczas wieloletniej pracy jako Analityk biznesowy napotkałem sytuacje, z których wynikało, że moje stanowisko w opinii innych osób nosi różne nazwy. Przykładowo, dla klienta byłem Analitykiem systemowym, a dla Line Managera Inżynierem wymagań. Nasunęło mi się więc pytanie, czy powyższe nazewnictwo określa tą samą rolę w projekcie i przypisany do niej zakres obowiązków, czy może jest on różny dla każdego z tych stanowisk.

Mimo iż w literaturze przedmiotu nazwy te często są wykorzystywane naprzemiennie, role mogą różnić się w znaczącym stopniu. Dlatego też, pozwolę sobie w tym artykule przedstawić kluczowe różnice pomiędzy Analitykiem biznesowym, Analitykiem systemowym a Inżynierem wymagań.

Kim jest Analityk biznesowy?

Na wstępie sprawdźmy zatem, kim tak naprawdę jest Analityk biznesowy. Zgodnie z BABOK® Guide to każda osoba, która wykonuje zadania analizy biznesowej – bez względu na stanowisko i rolę organizacyjną. Ponadto, Analitycy biznesowi są odpowiedzialni za odkrywanie, syntezę, czy też analizę informacji z różnych źródeł w obszarze przedsiębiorstwa, w tym narzędzi, procesów, dokumentacji i interesariuszy. Zadaniem osoby na tym stanowisku jest pozyskiwanie realnych potrzeb interesariuszy, co często wiąże się z badaniem i wyjaśnieniem ich zdefiniowanych pragnień, w celu określenia podstawowych problemów i przyczyn ich wystąpienia.

Zadania Analityków biznesowych

Analitycy biznesowi odgrywają główną rolę w dostosowaniu zaprojektowanych i dostarczonych rozwiązań do potrzeb interesariuszy. Dlatego też do zadań Analityków biznesowych zaliczamy:

• zrozumienie problemów i celów przedsiębiorstwa,
• analizę potrzeb i rozwiązań,
• opracowywanie strategii,
• wprowadzanie zmian,
• ułatwianie współpracy z interesariuszami.

Czym zajmuje się Inżynier wymagań?

Inżynier wymagań, podobnie jak Analityk biznesowy, jest odpowiedzialny za prowadzenie ustaleń biznesowych z interesariuszami, czego wynikiem staje się koncepcja nowego modelu biznesowego. Ponadto, w pewnych okolicznościach, może również tworzyć złożone modele opisujące dane rozwiązanie informatyczne.

Jest to również osoba, która czynnie (ale także czasem i biernie) bierze udział w wielu etapach projektu, czy też procesu wytwarzania danego produktu. Natomiast zakres i sposób jej zaangażowania w znaczącym stopniu zależy od możliwości technicznych i biznesowych, kontekstu, czy też indywidualnych ustaleń w projekcie.

Warto nadmienić, że rola Inżyniera wymagań jest na tyle szeroka i zależna od uwarunkowań projektu oraz sytuacji, że ciężko jednoznacznie wypisać cały zakres jego obowiązków.

Analityk biznesowy a Inżynier wymagań

Zatem jaka może być różnica między obowiązkami Analityka biznesowego a Inżyniera wymagań? Na poniższym schemacie przedstawiono relacje pomiędzy tymi stanowiskami.

Z grafiki wynika, iż zadania Inżyniera wymagań mogą być postrzegane jako kontynuacja analizy biznesowej, która opiera się na zarządzaniu zdefiniowanymi wymaganiami oraz przekształceniu ich w koncepcję produktu końcowego.

Jaka jest rola Analityka systemowego?

Osobną grupę analityków stanowią Analitycy systemowi. Jak sama nazwa wskazuje, głównym obszarem ich działań są systemy informatyczne, czyli ich architektura, ale także związane z nimi bazy danych, kody, algorytmy itp. Ponadto, nie skupiają się oni na tematach stricte biznesowych oraz nie zajmują się potrzebami interesariuszy.

W swojej codziennej pracy często korzysta z narzędzi modelowania procesów klasy BPMN oraz UML. Służą one do zobrazowania przepływu informacji lub tez integracji między poszczególnymi systemami, ale także mogą przedstawiać interakcje tych systemów z użytkownikami końcowymi.

Warto wspomnieć, iż analiza systemowa bywa porównywana z analizą biznesową jako ta bardziej zbliżona do systemów IT. Dlatego też nie zalicza się do niej analizy strategii oraz całego przedsiębiorstwa.

Kto może zostać Analitykiem?

Wiedząc już, czym różnią się od siebie poszczególne stanowiska, nasuwa się pytanie o to, kto tak naprawdę może się nadawać do pełnienia tych ról i którą z nich ostatecznie wybrać.

Edukacja

Z założenia Analityk powinien mieć wykształcenie wyższe informatyczne, ekonomiczne czy też techniczne, lecz nie jest to regułą. Często można spotkać analityków wykształconych nie do końca adekwatnie z tymi wytycznymi, którzy „nadrabiają” długoletnim doświadczeniem zdobytym w trakcie ich kariery zawodowej, czy też projektowej. Edukacja wyższa pomaga w wejściu w świat analizy biznesowej, tudzież systemowej, ale to praktyka oraz ciągłe doskonalenie swoich kompetencji pozwala rozwinąć się w roli Analityka.

Umiejętności i znajomość narzędzi

Ponadto, istotnym atrybutem są również analityczne myślenie oraz zdolność modelowania procesów biznesowych. Przydatna na tych stanowiskach będzie z pewnością wiedza z obszaru analizy danych oraz obsługi dedykowanych systemów informatycznych, które biorą udział w procesie przekształcania danych projektowych w istotne informacje biznesowe. Dobrym przykładem może tu okazać się wykorzystanie Azure DevOps, który ułatwia zespołom projektowym codzienną pracę oraz analizowanie danych z różnych źródeł.

Warto nadmienić, iż każdy Analityk powinien być wyspecjalizowany w przygotowywaniu dokumentacji technicznej, modelowaniu procesów przy użyciu standardów np. BPMN oraz UML, czy też definiowaniu przypadków użycia. Ponadto, znajomość narzędzi i metodologii zwinnych jak np. Scrum, które wspierają tworzenie dokumentacji oraz pozwalają na sprawne zarządzanie projektami, mogą okazać się niezastąpione. Ważnym aspektem jest również umiejętność myślenia procesowego, ale także doświadczenie w zarządzaniu projektami.

Kompetencje miękkie

Praca na stanowiskach analitycznych jest mocno związana z kontaktem z innymi interesariuszami projektów. Dlatego też każdy Analityk powinien cechować się wysoką kulturą osobistą, łatwością w nawiązywaniu kontaktów, ale również wzbudzać zaufanie oraz poczucie, że zna się na swojej pracy i jest mocno nastawiony na osiąganie wyznaczonych celów.

Podczas współpracy z biznesem kreatywność, umiejętność przewidywania i bazowania na swoim doświadczeniu z poprzednich projektów mogą okazać się bardzo przydatne.

Warto nadmienić, iż praca Analityka biznesowego, Inżyniera wymagań oraz Analityka systemowego jest związana z dużą odpowiedzialnością, gdyż od zebranych przez nich wymagań oraz modeli procesów zależy przyszłość projektu i niekiedy jego powodzenie.

Którą drogę wybrać?

Praca analityczna inspiruje i satysfakcjonuje niezależnie od rodzaju przeprowadzanej analizy. Zapewne jest to jeden z argumentów, dla których coraz więcej osób decyduje się na rozpoczęcie kariery właśnie w tym obszarze. Jednak wybór odpowiedniej dla siebie roli analitycznej jest kwestią mocno osobistą, uwarunkowaną własnymi upodobaniami i chęcią rozwoju w danej dziedzinie.

Warto zauważyć, że obecnie praca Analityka jest wspierana przez coraz większą liczbę aplikacji oraz systemów, dzięki którym zbieranie niezbędnych informacji, opisywanie procesów biznesowych, ale także komunikacja z innymi członkami projektu stają się łatwiejsze i wydajniejsze.  

Kilka słów na koniec

Reasumując, opisane powyżej trzy stanowiska analityczne są do siebie bardzo zbliżone. Każde wymaga zebrania odpowiednich informacji niezbędnych dla danego obszaru w trakcie realizowanego projektu. Niemniej kontakt z biznesem, czy też interesariuszami jest tu już ważną kwestią, która może odróżniać Analityka biznesowego od systemowego i wymagać innych predyspozycji.

Ponadto, można również pokusić się o stwierdzenie, że każdy z powyższych analityków pojawia się na różnym etapie projektu i jest w nim odpowiednią ilość czasu. Obecność Analityka biznesowego lub Inżyniera wymagań jest wymagana od pierwszych faz projektu. Współpracują oni wówczas bardzo blisko z menadżerami projektu oraz architektami, aby wyznaczyć odpowiednie cele oraz zakres działań w kolejnych fazach projektu. Analityk systemowy może pojawić się po zebraniu niezbędnych wymagań przez Analityka biznesowego i, bazując na nich, tworzyć mapy, czy też modele dla nowych procesów.

Dodatkowo, obecność poszczególnych analityków w projekcie jest uzależniona od jego złożoności, ale także zaplanowanego budżetu. Dlatego też zdarza się, że w danym projekcie np. Analityk systemowy nie jest potrzebny, a ewentualne projektowanie map procesów przejdzie w obowiązki Analityka biznesowego.  Istnieją także projekty o małej złożoności i bardzo ograniczonym budżecie, w których rola jakiegokolwiek analityka może okazać się zbędna.

Bibliografia

1. Chrabski B., Zmitrowicz K., Inżynieria Wymagań w praktyce, Wyd. PWN, Warszawa, 2015.
2. BABOK v.3 A Guide to the Business Analysis – Body of knowledge, International Institute of Business Analysis, Toronto, Ontario, Canada, 2015.
3. Roman A., Zmitrowicz K., Inżynieria wymagań – Studium przypadków, Wyd. PWN, Warszawa, 2018.
4. PowerBI

***

Jeśli interesujesz się ścieżkami karier w branży IT, polecamy również inne artykuły naszych specjalistów: Z pamiętnika Inżyniera Wydajności, Czym właściwie zajmuje się analityk IT?, Product Owner a Analityk Biznesowy – gdzie leży granica?, Tester manualny – jak zacząć?, Historia na opak, czyli jak przejść z Biznesu do Developmentu, Od Programisty do Product Ownera – czy to właściwa ścieżka rozwoju kariery?